Dakar 2023

Wat in tien minuten gepiept had kunnen zijn, werd een uur. In de dertiende etappe van de Dakar Rally 2023 kwam de Iveco van Fried van de Laar Racing met de zestiende tijd aan de finish, op ruim een uur van etappewinnaar Martin Macik. De reden: “We zaten vast en moesten zelf graven, omdat we geen sleeplint hadden.” Er klinkt nog wat frustratie door in de stem van Jan van de Laar als hij zijn verhaal doet na de finish van de 153 kilometer lange wedstrijdproef. “Het was een zware proef, met eigenlijk alleen maar duinen, heel zacht. Op een stom, klein duintje zijn we vast komen te zitten. Dat stelde niet veel voor en had helemaal geen probleem hoeven te zijn, maar we kwamen tot de ontdekking dat we ergens onderweg ons sleeplint waren verloren. En als je niet klaar staat met een sleeplint, stopt er niemand om je even los te trekken. Dus moesten we zelf aan het graven.” En dan blijkt dat ook een klein duintje uit een hoop zand bestaat en dat een truck daarin goed vast kan zitten. Tot dat ene duintje lag de équipe op koers voor opnieuw een top 5-klassering. Fysiek reden ze op de derde plaats, met alleen Macik en Van Kasteren nog voor hen. Uiteindelijk was de blauwgele Iveco de zesde truck aan de finish, maar veel van de trucks die achter hen waren gestart, hadden minder tijd nodig gehad voor de voorlaatste etappe. In het klassement veranderde er voor Fried van de Laar Racing niets. Het team blijft op de zevende plaats staan, met nog één etappe te gaan tot de eindstreep in Dammam.

Zoveel duinen hebben de deelnemers aan de Dakar Rally 2023 nu gehad in een paar dagen tijd, dat het een beetje saai werd. Ook in de dertiende etappe was het raak. “Hetzelfde zand, dezelfde duinen. 150 kilometer omhoog, omlaag, omhoog, omlaag. Het werd wat eentonig”, vond Tom Coronel. Broer Tim was het daar wel mee eens. “Hobbeldebobbel, meer was het niet.” Al hobbelend reden Tim en Tom de 22ste tijd in de etappe die de deelnemers weer uit het Empty Quarter leidde, terug de bewoonde wereld in. “Supermooi”, vond Tim, “maar nu heb ik het wel gezien. We hebben geen risico’s genomen en de focus op de finish gehouden. We zagen er onderweg wel een aantal verkeerd rijden, of op hun dak liggen, onder wie Brian Baragwanath. Dus dat was een extra waarschuwing om het koppie erbij te houden, juist als het zo eentonig is.” De duinen in de etappe van Shaybah naar Al Hofuf waren hoog en zacht, maar niet heel moeilijk. “Er zaten twee klimmen in waar je wel even goed op moest voorbereiden, helemaal met de banden”, vertelde Tom. “Daar kwamen we zonder problemen doorheen, we zijn nooit vast komen te staan. We zijn alleen wat tijd verloren doordat we klem zaten achter een ssv’tje. Op een gegeven moment hebben we maar besloten om niet te gaan zitten duwen, maar er gewoon achter te blijven.” Bij de finish van de wedstrijdproef, na 153 kilometer, zagen Tim en Tom dat de homokineet wat vet lekte. “Dat hebben we gerepareerd met duct tape en tiewraps, in de hoop dat het 500 kilometer goed blijft gaan.” Die afstand was er af te leggen vanaf de finish naar het bivak in Al Hofuf; het laatste bivak van deze Dakar. Morgen staat er nog een proef van 136 kilometer op het programma en daarna wacht de eindstreep in Dammam.

Ondanks een paar kleine probleempjes weet Anja van Loon voor de derde keer de snelste Nederlander te worden in het T3-klassement. Met de Can-Am Maverick en Dmytro Tsyro naast haar overwint ze de zachte, witte duinen van Saoedi-Arabië. Met nog een etappe te gaan, lijkt Van Loon zeker van een top vijftien klassering. “We hebben wederom ons eigen tempo gereden,” zegt Anja. “In het begin deed de intercom het niet, dus kon ik Dmytro niet verstaan. Toen dat werkte ging het beter. In de duinen leek het een paar keer alsof mijn band leegliep, dus we zijn twee keer uitgestapt om het te checken. Gelukkig was dat niet zo, maar ik moet nog steeds wennen aan deze duinen.” Anja van Loon is wel heel tevreden: “Het gaat echt goed. Ik weet zeker dat het sneller kan, maar nu vermijden we de risico’s en rijden we toch een prima tempo. Inmiddels hebben we alle kleuren en type duinen gehad. Ze zijn echt enorm hier, dat heb ik nog niet eerder gezien. We zijn nog niet bevriend met elkaar, maar ik heb er toch wel van genoten. We staan nog steeds 14e in het klassement, dat is veel beter dan ik had verwacht. Morgen nog een laatste etappe.” Die laatste etappe gaat van Al Hofuf naar Dammam over een proef van 136 kilometer. Het wordt een snelle proef over het strand waar de finish lonkt aan de Perzische Golf. De laatste etappe is te volgen via https://www.dakar.live.worldrallyraidchampionship.com/en/car/.

Eryk Goczal zorgt er, met zijn overwinning in de 13e etappe, voor dat de spanning bij de T4’s toeneemt. Met nog 136 kilometer te gaan, is het gat tussen Rokas Baciuska, de leider, slechts 3:24. Goczal was vandaag 4:19 sneller, dus op die laatste etappe gaat het klassement beslist worden. Mitchell Guthrie wint voor de 5e keer bij de T4’s, maar dat klassement lijkt op slot te zitten. Goczal won dus de etappe voor Baciuska, de derde tijd was er voor Yasir Saeidan. Saeidan kende in het begin van de rally wat problemen, maar de voormalig autocoureur heeft enkele goede etappes gereden. Voor Paul Spierings was het opnieuw een goede etappe, de Brabander finishte als 9e. Gert-Jan van der Valk werd 13e. Jeffrey Otten noteerde de 22e tijd. Baciuska leidt de T4’s en heeft nog maar een voorsprong van 3:24 op Eryk Goczal. Zijn vader, Marek, staat derde op 23 minuten. Spierings stijgt naar de 14e positie voor Van der Valk, Otten staat 19e. Guthrie bewees nogmaals de potentie van de hybride T3M, hij wist de etappe pas aan het eind naar zich toe te trekken. Dat kwam voornamelijk omdat Helder Rodrigues, die tot 114 kilometer de snelste was, moest zoeken naar het goede spoor. Guthrie was 50 seconden sneller dan Ignacio Casale en 57 seconden sneller dan Seth Quintero. Met wederom een tweede tijd liet Casale zien dat de Yamaha een uitdager is voor de toekomst. Hans Weijs verloor in het laatste stuk wat tijd en wordt 18e, dat is een plaatsje achter Anja van Loon die daarmee voor de derde keer de snelste Nederlander is. In het klassement heeft Austin Jones 54 minuten voorsprong op Quintero. De derde positie is er voor Guillaume de Mevius. Daar lijkt de winnaar bekend, maar deze Dakar zijn er al meer verrassingen geweest. Weijs blijft 8e en Van Loon schuift, voorlopig, door naar P13, maar. Foto: A.S.O./E.Vargiolu/DPPI

Tijdens de 13e etappe wist Sébastien Loeb een record uit 1989 te breken. Gisteren evenaarde de Fransman dat record al met 5 etappezeges op rij en vandaag pakte hij zijn zesde, daarmee pakte hij dat record af van Ari Vatanen. Loeb was ruim 5 minuten sneller dan klassementsleider Nasser Al-Attiyah, maar daar zal de Qatarees zich niet zo druk over maken. Zijn voorsprong bedroeg nog 1 uur en 21 minuten met nog 136 kilometer te gaan. Al-Attiyah was al sinds de rustdag zijn voorsprong aan het consolideren. De kopman van het Toyota Gazoo Racing team had een ruime voorsprong en kan zonder risico door de duinen heen. Voor de fans was dat wel jammer, want Al-Attiyah in de duinen, daar kan de regerend Dakar-winnaar floreren. Logischerwijs koos hij ervoor om geen risico te nemen en stevent af op zijn 5e Dakar-winst. Daar zal Loeb van balen, met zijn Prodrive BRX Hunter wist hij al 7 etappes te winnen, maar 2 probleemdagen zorgden ervoor dat hij terugzakte in het klassement. In 2011 was Carlos Sainz de laatste die 7 etappes won in het autoklassement. De negenvoudig Wereldkampioen rally wist wel terug te klimmen naar de 2e positie in dat klassement. Achter hem stond de Braziliaanse rookie Lucas Moraes, Moraes verloor 12 minuten, maar hij zal zeer tevreden zijn met de derde positie in het klassement. Loeb won dus de etappe, voor Al-Attiyah, de derde tijd was er voor Mattias Ekström. Ekström zit er al een aantal dagen goed bij, maar wacht nog steeds op zijn eerste etappezege van deze Dakar. De Zweed won weliswaar de proloog, maar dat telt als onderdeel van de eerste etappe waar zijn teamgenoot Sainz de snelste was. Voor Brian Baragwanath was het een dag om snel te vergeten. In de Century buggy crashte de Zuid-Afrikaan na 19 kilometer. Hij stond 7e in het algemeen klassement. Tim en Tom Coronel pakten de 22e tijd, Ronald van Loon werd 35e en Dave Klaassen pakt de 42e tijd. Maik Willems werd 43e.

De voorlaatste etappe, nummer 13, leek de eerste etappezege te worden voor de Zuid-Afrikaanse debutant Michael Docherty. Maar, door een crash van Matthias Walkner zou die zege wel eens naar Kevin Benavides kunnen gaan. Benavides stopte namelijk om zijn teamgenoot te assisteren tot het medische team ter plaatse kwam en krijgt dus tijd terug. Benavides had een achterstand van 22:43, maar volgens de eerste berekening zou hij ongeveer 23 minuten terug krijgen. Mocht hij die terugkrijgen dan wint Kevin Benavides niet alleen, maar pakt hij ook de tweede positie in het klassement. Aan de finish leek eerst zijn broertje, Luciano, de dagzege te pakken. Hij kreeg een tijdstraf vanwege te hard rijden en viel terug naar de, voorlopig, 2e tijd op 30 seconden van Docherty. De derde tijd was voor Adrien van Beveren. Dochtery reed de laatste etappes in de duinen erg sterk en wist al een 3e en 6e tijd te klokken. Hij rijdt met een Husqvarna van HT Rally Raid, het team van Henk Hellegers. Afhankelijk van de tijd die Benavides terugkrijgt, wordt hij vandaag eerste of tweede. Zoals het nu staat, gaat Toby Price aan de leiding in het klassement. Hij heeft een voorsprong van 1:31 op Skyler Howes en 15:51 op Van Beveren. Wanneer Benavides de geschatte tijd terugkrijgt, zal Benavides naar de 2e positie gaan op 12 seconden van Price. Het is dus wachten totdat Benavides tijd terugkrijgt om het definitieve plaatje te vormen. Voor de start liet Mason Klein weten dat hij uit de rally stapt. In de 11e etappe kwam de jonge Amerikaan ten val en sindsdien had hij last van zijn hand en nek. Gisteren had hij een foto laten maken van zijn rug en nek, daarop was niets te zien. Maar de uitputting en pijn werd hem teveel, waardoor het talent zelf heeft besloten dat het beter is dat hij stopt. Mirjam Pol had een goede dag, de snelste vrouwelijke motorrijder werd 35e. Wesley Aaldering pakte de 45e tijd. UPDATE: Kevin Benavides wint De organisatie heeft Kevin Benavides inderdaad tijd teruggegeven. Daardoor lukte het de Argentijn om Docherty van zijn eerste etappezege te houden. Hij was 27 seconden sneller dan de Zuid-Afrikaan. In het klassement steeg Benavides naar de 2e positie op 12 seconden van Price.

De laatste duinen van Dakar 2023 staan vandaag op het programma. De 13e etappe is de voorlaatste van deze editie en gaat van Shaybah naar Al Hofuf. De proef bevindt zich vrij kort na het bivak en gaat door de rand van het Lege Kwartier. Van de 153 kilometer zijn er 84% door de duinen. Het lijkt ook een beetje de laatste kans te worden om een echte aanval te plegen, maar deze Dakar is onvoorspelbaar. De afgelopen dagen lieten verschillende rijders, ook toppers, zich verrassen in het zand. Het wordt dus afwachten wat er op de voorlaatste gaat gebeuren. Na de finish wacht er nog ruim 500 kilometer asfalt voor ze bij Al Hofuf zijn. De dag begint vroeg, de eerste motor start om 6:30 uur lokale tijd en wordt om 8:40 uur aan de finish verwacht. De eerste auto mag om 8:25 uur beginnen en wordt een kleine 2 uur later aan de finish verwacht.

In de elfde etappe was het eigenlijk prima gegaan bij Pascal de Baar. Alleen aan het einde van die proef, niet ver van het marathonbivak in het Empty Quarter, merkten De Baar en zijn mannen dat er iets niet helemaal lekker liep in de Renault. Dat kostte hem uiteindelijk de volledige twaalfde etappe. “Er werd druk opgebouwd in het koelsysteem”, vertelt Pascal de Baar in het bivak van Shaybah, na een verkwikkend middagdutje. “We dachten gelijk aan een lekke koppakking en dat is niet goed. We zijn gaan analyseren en hebben de compressorleiding eraf gehaald. Toen bouwde ie geen druk op, dus dat betekende dat de koppakking van de compressor kapot is.” Dat konden De Baar, Marcin Krüger en Stefan Slootjes best repareren, alleen niet in het marathonbivak. Dat zou te lang duren en in het parc fermé is sleutelen niet toegestaan. Dus dat moest op de verbinding naar de start van de proef van de twaalfde etappe, een stukje van 21 kilometer. Daar lukte het de mannen van Riwald Dakar om de benodigde reparatie te doen, maar ze hadden iets te lang tijd nodig. Vanaf de starttijd die is toegewezen op basis van de uitslag van de voorgaande etappe, is er een window van een half uur om te starten. “We kwamen 39 minuten na onze starttijd aan, dus we waren 9 minuten te laat”, vertelt De Baar. “Jammer, want er hadden zeker weer kansen gelegen voor ons in deze etappe, met al die duinen. Maar we hebben nog twee kansen en die gaan we proberen te verzilveren. En voor het klassement was het toch al niet meer van belang.”  

Op de zijkant van de zwarte #266 staat met grote letters ‘Do Epic Shit’. Zo’n dag was het wel voor Dave Klaassen en Tessa Rooth. De equipe van Daklapack Rallysport trotseerde de grootste duinen die ze tot nu toe tegenkwamen in de Dakar Rally. “Een jaar geleden had ik je voor gek verklaard en misschien nog steeds wel”, zegt Klaassen met een glimlach. De belofte van de organisatie om de deelnemers een zware marathonetappe voor te schotelen, is aardig uitgekomen. “Het was epic”, zegt Klaassen. “Gisteren dachten we een pittige dag te hebben, maar die viel eigenlijk in het niet met wat het vandaag was.” Dat had te maken met de rijrichting en het feit dat nu de zachte kant van de duinen beklommen moest worden. “Gisteren was elke beslissing raak, vandaag stonden we meteen bij het eerste kleine heuveltje in de tweede duinenpartij muurvast.” Daardoor was Klaassen meteen een beetje uit zijn doen en werd het een dag op de tanden bijten. “Dankzij Richard de Groot kwamen we er snel weer uit, maar als je eenmaal uit je comfortzone en ritme bent, lukt een aantal dingen nog wel en heel veel dingen lukken ook niet. In een afdaling kwamen we een buggy tegen waar we omheen moesten, daar reden we ons godsgruwelijk vast. Dan kun je eigenlijk niet normaal weg en moet je achteruit.” Het duo moest met krachten smijten om steeds weer los te komen uit het onvergefelijk zachte poederzand. “Bloed, zweet en tranen”, typeert Klaassen zijn dag. “Dan heb je geen keuze meer dan je banden naar 0.6 of 0.5 bar te zetten om grip te krijgen. Elke keer klim je weer uit de auto om de banden op normale spanning te zetten. Na de neutralisatie kregen we nog wat klimmen waar de buggy’s niet eens meer boven kwamen. Dat was ieder voor zich en gaan. Dat lukte ons dan wel.” Klaassen en Rooth kwamen als een van de laatste auto’s uit de proef, maar hebben toch wel weer een stap gezet. “Een jaar geleden had ik je voor gek verklaard en gezegd: ‘Dat doe ik niet’. Dat denk ik eigenlijk nog steeds, aan deze dag ga ik nog wel een paar keer terugdenken. Maar we hebben het gedaan en zijn heel erg blij dat we er weer zijn.”

Gerrit Zuurmond en zijn mannen zaten er al een paar keer dicht in de buurt deze Dakar Rally, maar het is nu eindelijk gelukt. Het Rainbow Truck Team sloot de marathonetappe af met de achtste tijd: ruimschoots in de top 10 dus. Terug in het bivak van Shaybah na twee dagen zwoegen in het Empty Quarter was de ontlading groot. Met de achtste tijd was Gerrit Zuurmond vanzelfsprekend “bijzonder tevreden. Natuurlijk waren er wel weer wat schoonheidsfoutjes, maar op zich is het goed gelopen.” De twaalfde etappe was met 185 kilometer niet al te lang, maar door de hoge en zachte duinen was het een lastige horde om te nemen. “Het waren heel hoge duinen en heel zacht”, merkte Zuurmond. “Je moest er schuin tegenop en als je dan niet genoeg tractie hebt, val je om. Dus we moesten zorgen dat we steeds genoeg tractie hadden: in de juiste versnelling, met de juiste snelheid, de juiste bandenspanning. Het is allemaal goed gekomen.” Eén keer kwam het net niet goed, al ging het gelukkig ook niet fout. De MAN kwam met net iets te weinig snelheid aan bovenaan een duin en bleef op de top hangen. “We wisten niet wat erachter zat en gingen net iets te langzaam. We stonden goed vast en moesten de truck er zelf uit spitten, met de luchtkussens eronder. Dat heeft wel een half uurtje geduurd.” Verder kwam de Rainbow-équipe niet in de problemen en stopten ze alleen nog een keer om de Toyota van Maik Willems los te trekken. Het vertrouwen groeit met name in deze tweede week van de Dakar 2023 met de dag en dat is te zien in de resultaten. Zuurmond merkte het zelf ook. “We weten nu goed wat de auto kan en dat maakt dat we steeds vrijer zijn om er doorheen te rijden. Het blijft jammer van die ene motorstoring, maar dat is goed opgelost. Het is spijtig van het klassement, maar het rijden in deze zware Dakar geeft veel voldoening. We weten zelf, als klein amateurteam, wat we hebben gepresteerd. Een achtste tijd in een etappe als deze, zegt dan ook genoeg.”    

Met de marathonetappe achter de rug, zou het ergste en moeilijkste van de Dakar Rally 2023 erop moeten zitten. Adwin Hoondert vond de beide dagen, die samen de marathon vormden, een gevecht. “Maar vandaag was wel de topper. Het zand was zo mul, niet normaal.” Des te opvallend dat Hoondert juist in deze twaalfde etappe zichzelf overtrof met de negende tijd. I het klassement bezet hij inmiddels de twaalfde plaats. De wedstrijdproef was slechts 185 kilometer maar daarom niet minder moeilijk. Nog niet eerder waren de duinen zo hoog, zo zacht en zo moeilijk. “Af en toe hadden we moeite om boven te komen”, vertelde Hoondert na terugkeer in het bivak van Shaybah. “Er zaten duinen tussen, heel groot. Big dune stond er in het roadbook. Daar zijn we met 120 tegenaan geknald, we kijken wel hoever we komen.” Om makkelijker boven te komen is het vaak nodig om de bandenspanning omlaag te brengen, zodat de banden een beetje uitzakken en er een groter loopvlak is, met meer grip. Maar dat was geen optie voor Adwin Hoondert, Jasper Riezebos en Erwin de Vos. “We durfden de bandenspanning niet lager dan 1,8 bar te zetten”, vertelt Hoondert, “want we hadden onze reservebanden ook al op gereden. Zonder banden ben je klaar. Dus daar moest ik zuinig mee zijn. Maar ik werd er ook een beetje nerveus van. Er lagen van die lange, hellende vlakken waar je alles uit de kast moest halen om het te halen. Dan zie je de wangen van die banden vervormen… Dan maar het risico nemen van een wat hogere bandenspanning, we moesten het wel halen natuurlijk. Dat betekende wel dat we een paar keer terug moesten om nog een keer aan te zetten.” Hoondert was toch al enigszins gespannen begonnen aan de etappe vanuit het marathonbivak. “Toen ik uit mijn tentje kroop zag ik op mijn telefoon dat het vrijdag de dertiende is. Ik ben hartstikke bijgelovig. Ik zei al tegen de jongens: ‘Dat wordt niks vandaag’. Maar dat viel dus alleszins mee. Negende, tjonge. Over vrijdag de dertiende hoef ik me nooit meer zorgen te maken.” Spannend was het natuurlijk toch wel onderweg. Zeker als je al een paar keer op de kant hebt gelegen. Je weet immers nooit wat er achter dat duin ligt. De opluchting en vooral de voldoening en trots waren dan ook groot aan de finish – ruimschoots voor het donker. “Als je klaar bent is het mooi”, erkende Hoondert. “Je leert hier wel duinen van rijden. We hebben er genoeg gehad. Het zijn er veel achter mekander.”      

Het is vrijdag de dertiende, ook in de Dakar in Saoedi-Arabië. Voor de tweede keer heeft Igor Bouwens de zon zien ondergaan in de duinen van het Empty Quarter, de tweede grootste woestijn ter wereld, na de Sahara. Zijn truck staat nog altijd op dezelfde plaats. De herstellingen gaan de komende nacht door. De Dakar begint pas echt op het moment waarop je moet opgeven, luidt het cliché. Dat heeft ook het Gregoor Racing Team ondervonden. Na de opgave van donderdag – de truck stond vast in de duinen met een gebroken steekas – hadden Igor Bouwens, Syndiely Wade en Ulrich Boerboom de nacht moeten doorbrengen in de woestijn. Vrijdagochtend om 4 uur begon operatie berging: Gregoor, Benny, Boery, Theo, Walter en Marc begonnen aan een rit van 250 kilometer. Pal naar het oosten, de rijzende zon tegemoet. Zonsopgang boven de gigantische duinen van het Empty Quarter, een prachtig spektakel. Na drie uur rijden was het klaarlicht en stonden ze aan de grens met Oman, op 40 kilometer van de Iveco T-Way van Igor. Dichter ging niet. Het plan was om een lokale chauffeur te vinden met terreinkennis en een degelijke pick-up. Hij moest een nieuwe cardan en enkele mekaniekers tot bij Igor zien te krijgen. Maar het Empty Quarter heeft zijn naam niet gestolen: het is leeg, er wonen geen mensen, en dus rijden er ook geen pick-ups rond. De enige lokale mensen die we tegenkwamen, waren Pakistani die in de gas- en oliewinning werkten. De wedstrijdtrucks die we ontmoetten, hadden allemaal gebroken bladveren en wilden niet terug de duinen in, blij dat ze er na een lange nacht uit waren geraakt. Helikopter Maar het mag ook eens meezitten. ASO, de organisator van de Dakar, was bezig om de gestrande voertuigen van rit 11 uit de duinen te halen. We slaagden erin de verantwoordelijken te overtuigen dat vrachtwagen nummer 534 geen aandacht meer nodig had als hij een cardan kon krijgen. Na wat overredingskracht wilden ze daarvoor wel een helikopter inzetten. Afmetingen en gewicht van de steekassen werden doorgegeven en uiteindelijk had Alberto, de Italiaanse piloot van de Ecureuil, het laatste woord. De olijke Alberto ging eerst even een espresso drinken, maar wou dan wel vliegen. Op dat moment wisten we niet welke cardan stuk was. De achterste is vrij makkelijk te vervangen, de voorste vergt meer en zwaarder werk. We gaven twee stuks mee. Maar we wisten wel dat het handig zou zijn om een extra mekanieker ter plaatse te krijgen. Na veel vijven en zessen was Alberto – en de koersleiding van de Dakar – bereid om Benny mee te nemen. Eén voorwaarde: we mochten verzekeringstechnisch niet met vier in de racetruck en dus moest copilote Syndiely met de heli mee terug. Spelerswissel dus zoals in het voetbal: Benny erin, Syn eruit. Benny had nog nooit in een heli gevlogen en kreeg in een spoedopleiding uitgelegd hoe hij het deurtje moest uittrappen in geval van een crash. Als hij na de landing uitstapte, zou de schroef van de Ecureuil nog draaien. Hij moest zich bukken en – héél belangrijk – hij moest de cardans horizontaal houden. Anders zou het boven hem in de soep draaien… Om 9 uur waren Benny, de cardans en wat gereedschap bij Igor, die nog altijd niet bereikbaar was per telefoon. Een kwartier later stond Syndiely bij ons. Syn wist te vertellen dat de voorste cardan de boosdoener was. Een tegenvaller: zelfs met Benny erbij zouden Ulrich en Igor hun handen vol hebben met de klus, uit te voeren in het losse zand, met beperkt gereedschap en zonder krik. Tweede probleem: als de vrachtwagen hersteld geraakte, moest Igor nog altijd een weg vinden uit de verschrikkelijke duinen, zonder de deskundige navigatie van Syndiely, zonder roadbook en zonder andere vrachtwagens om hen los te trekken uit het mulle zand. Inbus maatje 19 Wij dus toch maar weer op zoek naar een lokaal reddingsteam. Na lang zoeken vonden we dat aan de start van de rit van vrijdag. Een duinengids uit Oman was daar op blote voeten op rondrit met twee Deense toeristen. Hij kende een collega uit Oman die wel kon helpen. Een telefoontje later daagden twee kerels op, eveneens op blote voeten, met een Jeep Wrangler. In ruil voor een volle benzinetank wilden ze ons wel helpen. Benzine kost hier 57 eurocent per liter. Rond het middaguur zijn ze met zijn vijven de duinen in gereden: de twee Omani in de Jeep, en Syndiely, Boery en Theo in onze huurauto, een Toyota Fortuner, geladen met nog wat extra gereedschap. Gregoor, Walter en Marc bleven achter bij de assistentietruck. Na uren van wachten, eenzaam in de blakende zon in het nu helemaal Lege Kwartier (want de Dakar zat intussen een eind verderop) kregen zij opeens contact met Tom Colsoul, de man die het roadbook maakt voor ASO. De auto’s hadden intussen de vrachtwagen bereikt, wist hij, maar een cruciale sleutel ontbrak: inbus maatje 19. Normaal niet nodig, maar bij de nieuwe versie van de cardan blijkbaar wel. Een streep door de rekening. Uren tijdverlies, want de auto’s zouden heen en weer moeten rijden, twee keer 40 kilometer door de zwaarste duinen. Vijf voor vier intussen. De zon kleurde al rood boven de duinen toen boven de toppen een helikopter kwam aangevlogen, strak in onze richting. In een enorme stofwolk landde hij naast onze truck. Een man met geel shirt met Dakarlogo’s en opschrift ‘medical’ stapte uit en liep gebukt onder de draaiende schroef in onze richting. “Inbus 19 alsjeblief.” Touring Wegenhulp is snel in Saoedi-Arabië. Maar even snel zakte de zon weg boven het zand. Voor de tweede keer al voor Igor, Syndiely en Ulrich. De stand van zaken, om 18 uur lokale tijd in de buurt van de grens met Oman: zes man (en wellicht de twee gidsen uit Oman?) bij de truck in het midden van reusachtige duinen, met veel werk voor de boeg, met eten en drinken, maar slechts drie tenten en geen telefoonbereik. 40 kilometer verderop, op een opgedroogd meer aan de rand van de duinen: drie man bij de assistentietruck, zonder tent maar met eten en drinken, toilet, douche en 4G. Te wachten op wat komen gaat, wat dat ook moge zijn.

Volgens Mirjam zaten er in deze editie van de Dakar rally 3 echte duinen-etappes. Twee heeft ze met goed gevolg afgevinkt en hoe is dat met de derde gegaan? “Nou de andere twee heb ik foutloos gereden maar dat kan ik niet echt van deze dag zeggen. Maar dat maakt me in dit geval niet zo heel erg veel uit want dit was verreweg de allermooiste duinendag! Fantastisch! Het was gevaarlijk, het was hoog, heel hoog, het was soms gemeen, soms heel zacht, nou, het had gewoon alles vandaag. Maar die duinen waren zo prachtig mooi, ik heb er ook even bewust bij stilgestaan dat ik nu wel op een hele unieke locatie rijd. Ik heb me dat op die ongelooflijk hoge duinen ook echt gerealiseerd. Soms keek naar die duinen en dan dacht ik: ‘hoe dan?’ Er leek soms geen einde aan te komen, zo hoog. Maar ja, dan zag ik wel een spoortje lopen en dacht, oké het kan dus wel. Vol in de zesde versnelling val je dan zo’n zandberg aan, moet je al snel terug naar de vijfde versnelling om er vol voor te gaan en zo probeer je boven te komen, echt heel erg gaaf!” Ze heeft een paar keer geholpen om andere deelnemers te helpen die vastzaten, soms raakte ze de aansluiting kwijt op de vlakke stukken maar kwam dan weer terug in de duinen. De zon maakte het af en toe moeilijk om de conditie van een top van een duin te kunnen inschatten. Ze heeft haar pastaatje achter de kiezen, een verfrissend colaatje gedronken en geniet nu van een bakkie koffie. Ze maakt zich op voor de laatste twee dagen. “Nog twee etappes voor de boeg, morgen de laatste duinendag en dan volgt zondag na de allerlaatste special stage, als alles goed blijft gaan, het podium!”, laat een opgewekte Mirjam weten.

Het rijden door de duinen smaakt naar meer voor Ronald van Loon. Vrijdag bereikte hij samen met navigator Erik Lemmen de finish van de twaalfde etappe met de 32ste tijd. In het tweede deel van de marathon waren duinen van allerlei soorten en maten verwerkt. Met tussendoor grote vlaktes waar de snelheid echt opgevoerd kon worden. Vooral de duinen gingen Van Loon goed af. “We hebben ons eigen tempo, ons eigen ritme gevonden”, zegt hij. Dat komt de snelheid en de uitslag ten goede, vindt Van Loon. “Dat zie je wel terug. Het zit natuurlijk ook in het spelletje, rijden in de duinen is wel echt mijn ding. Ik ben een zandhaas, het ligt mij wel. Het sturen gaat goed, verder moet je vooral kijken en een goed spoor zoeken.” Dan lijkt het toch een beetje op de motorcross, waar Van Loon vroeger in actief was. De duinen van het Empty Quarter dwingen respect af van de deelnemers. Bij sommigen ging het behoorlijk mis, Van Loon bleef op vier wielen en geraakte er weer probleemloos door. “Sommige duinen waren echt ziekelijk hoog”, zegt hij. “Je moest er echt volle patat tegenaan met alles wat je hebt en hopen dat je boven komt. We hebben er echt een paar gezien, dat was niet normaal…” Daardoor rijst de vraag: hoe heeft de organisatie die uitgezet? “Ze zetten de route uit met een Toyota Landcruiser, die misschien een beetje aangepast is. Maar die is daar niet boven gereden, dat weet ik zeker. Ze hebben er gewoon mooi een waypoint gedropt, laat ze maar omhoog rijden.” De auto deed het uitstekend in de duinen, maar toch is er na de marathon wel wat werk te doen voor de monteurs. “De versnellingsbak moet vandaag gewisseld. Normaal kun je een volledige Dakar met zo’n bak rijden, maar dit is al meer dan een Dakar. We zitten bijna op 8.000 kilometer, dat is te veel.” Het schakelen ging wat moeilijker en na inspectie bleek er vijlsel uit de bak te komen. “We kunnen wel door blijven rijden, maar het zou zonde zijn als de bak helemaal kapotgaat.” Zandhaas Van Loon krijgt zaterdag nog een toetje. Een proef van 153 kilometer die voor meer dan 80 procent bestaat uit duinen. “Ik zit heel goed in m’n ritme, de Dakar mag van mij nog wel een weekje duren.”

Jan van de Laar moest zich even in de ogen wrijven aan de finish. “Oh, zijn er nog maar vijf trucks binnen? En wij dus vijfde? Goh! Dat was wel leuk, ja.” Want het klopte inderdaad: Fried van de Laar Racing was als vijfde aan de finish van de twaalfde etappe van de Dakar Rally 2023 en had daarmee ook de vijfde tijd gereden. De top 10-klasseringen van de afgelopen week zijn inmiddels gewoon geworden. De top 5 is weer een stapje hoger. Dat ze die tijd behaalden, was loon naar werken én de beloning voor weinig fouten maken. Anderen deden dat wel, zag Jan van de Laar. “Al vrij vroeg in de proef zagen we een Tatra liggen (Valtr) die daar zo beroerd lag dat het zeker tijd moet hebben gekost. Ik zou niet weten hoe die eruit moest. Een even verderop lag z’n maat (Soltys). Dat zijn in het klassement onze directe concurrenten.” Van de Laar zelf dreigde ook één keer in de problemen te komen, toen de Iveco in een duinpan terecht kwam. “Gelukkig kwamen we niet vast te zitten en konden we door cirkels te draaien weer boven komen.” De twaalfde etappe was met 185 kilometer vrij kort, maar niet minder moeilijk. Jan van de Laar vond ‘m lastiger en taaier dan de elfde, de eerste helft van de marathonetappe. “Het waren heel andere duinen”, vertelt hij. “Donderdag waren het duinen met gevaarlijke achterkanten, nu waren het heel zachte en hoge. Je moest lange halen maken, grip zoeken en surfen om boven te komen. Het was wel een heel mooie etappe, met alleen maar zand.” Doordat de beide Tatra’s toch aan de finish zijn geraakt en niet eens zo heel veel tijd hebben verloren, staat Van de Laar nog altijd zevende in het klassement. Voor en achter zijn er ruime marges, maar zekerheid is er pas op het podium in Damman op zondag. “Nog twee dagen zo doorgaan, de boel heel houden en naar het podium brengen” is de opdracht die Van de Laar zichzelf heeft opgelegd.    

In de twaalfde etappe van de Dakar Rally 2023 draaide het om bandenmanagement. Te hard en de auto kwam vast te staan in het zand of kon niet boven komen op een duin, te zacht en ze konden klappen of eraf draaien. Tom Coronel bewees zichzelf in deze 185 kilometer als een excellent bandenmanager, tot vreugde en tevredenheid van Tim, die daardoor zijn stuurmanskunsten vol kon benutten. De wedstrijdproef van de twaalfde etappe was niet lang, maar kon voor meer dan genoeg problemen zorgen. De snelheid op de chotts (opgedroogde zoutvlaktes) vroeg om meer druk in de banden, terwijl de poederzachte duinen juist om lage druk en meer loopvlak vroegen. Dat luisterde nauw en vroeg om concentratie, maar ook een goed gevoel voor de auto, tractie en het terrein. “Dat heb ik wel”, wist Tom Coronel. “Doordat ik zelf ook coureur ben, weet ik wat ik voel en hoe het moet voelen. Als navigator zie ik ook aankomen wat voor terrein er komt en daar kan ik op anticiperen. Ik begrijp dat spel.” Het voortdurend aanpassen van de bandenspanning hielp Tim enorm. “Dat heeft Tom echt super gedaan. Ik hoefde niets te vragen. Het was al goed voordat ik er erg in had. Daardoor kon ik me volledig concentreren op het sturen en op het juiste tempo om over de duinen te komen. Het waren zachte, grote duinen. En doordat we rond het middaguur reden en de zon hoog stond, was het moeilijk te zien waar de gaten zaten. Maar we hebben niet één keer vast gezeten.” Alleen in de laatste 15 kilometer moesten Tim en Tom even de auto uit, omdat het bandenaflaatsysteem linksvoor het niet meer deed en de band leeg liep. “We hebben het systeem eraf geschroefd”, vertelt Tom. “Dat kostte zo’n 20 minuten. Jammer, want we reden rond de twintigste plaats en het ging hartstikke goed.” Behalve banden managen had Tom zich in het marathonbivak ook al ontpopt als motormanager door de motorstoring te verhelpen. Met hulp van Brian Baragwanath, fabriekscoureur en testrijder van Century. “We hebben er een ander managementprogramma ingezet”, vertelt Tom, alsof het iets wat hij dagelijks doet. “Het bleek de sensor van het schakelen te zijn, dus we hebben er een andere mapping ingezet. Probleem opgelost.” Na twee toch best pittige etappes en een nacht zonder de verzorging van de monteurs zijn zowel de auto als Tim en Tom aan service toe. Een vroege finish van de etappe – Tim en Tom waren rond 12.30 uur lokale tijd aan de finish van de proef – gaf daar ook gelegenheid voor. Zaterdag staat de voorlaatste rit van deze Dakar op het programma, van Shaybah naar Al Hofuf over 669 kilometer, waarvan er 154 tellen voor de wedstrijd.

Tijdens de 12e etappe noteren Anja van Loon en Dmytro Tsyro de 19e tijd, zonder problemen rijden zij met de Can-Am van het marathonbivak naar Shaybah. Een topprestatie die zorgt voor een trotse Erik van Loon. In het algemeen klassement staat Anja 14e, een resultaat wat ze vooraf niet had verwacht. “Het gaat echt goed,” zegt Anja. “We hebben geen problemen gehad vandaag. Het was wel een zware proef, maar de buggy werkt zich er goed doorheen. Dmytro en ik nemen geen risico en dat betaalt zich uit. We finishen voor de tweede dag op rij in de top 20, dat is echt heel goed in dit veld. Het is nog twee dagen tot de finish in Dammam, dus we moeten scherp blijven.” Erik is blij met de progressie die hij ziet bij Anja. “Ze doet het top. Ze zoeken geen problemen op en blijven rijden, dat is zo belangrijk tijdens je eerste Dakar. De buggy is goed en betrouwbaar en dat zie je terug in het resultaat. South Racing heeft echt een goed woestijnracertje gebouwd. Ik kan alleen maar trots zijn op haar. Ze is zo enthousiast, dat is heel erg mooi om te zien.” Morgen vindt de dertiende etappe plaats van Shaybah naar Al Hofuf. Daarmee verlaat de Dakar het “Empty Quarter” en zet het koers richting de kust. Het is korte en afwisselende proef van 154 kilometer met de laatste portie duinen van deze Dakar. Volg de voorlaatste etappe via https://www.dakar.live.worldrallyraidchampionship.com/en/car/.

Twee dagen pech, dat is wat Mitchell Guthrie nekt deze Dakar. In een nieuw project met de T3M, de eerste hybride T3, laat de Amerikaan zien dat het een winnend concept is. Helaas speelt hij geen rol meer in het klassement, maar kan wel de potentie laten zien. Voor Marek Goczal is dat heel anders. Hij jaagt, net als zijn zoon Eryk, op de leider bij de T4’s, Rokas Baciuska. Marek Goczal wint de etappe, maar Baciuska loopt 3 minuten uit op zijn directe concurrent. De top drie van de T3’s zit binnen een minuut van elkaar vandaag. Guthrie is de snelste, met 29 seconden voorsprong op Ignacio Casale en 52 seconden voorsprong op Guillaume de Mevius. Voor De Mevius is dat een opsteker, de Belg verloor gisteren de leiding, dus kan blij zijn met een top drie klassering. Hans Weijs is de snelste Nederlander met de 8e tijd, Anja van Loon wordt 19e. In het algemeen klassement leidt Austin Jones, de Amerikaan neemt vandaag geen risico en heeft ook voldoende voorsprong om dat te kunnen doen. Hij heeft 1 uur en 4 minuten voorsprong op Seth Quintero. De Mevius volgt op 1 uur en 25 minuten. Weijs staat 8e en Van Loon 14e. De morele winnaar bij de T4’s is Baciuska. Nadat hij gisteren de etappe won, wordt hij vandaag 2e op 13 seconden van Marek Goczal. Belangrijker voor hem, hij is ruim 3 minuten sneller dan Eryk Goczal, die 4e wordt. De 3e tijd is dan voor de oom van Eryk, Michal. Gerard Farres Guell wordt vijfde. Paul Spierings wordt knap 7e vandaag en is de beste Nederlander. Gert-Jan van der Valk wordt 16e en Jeffrey Otten 21e. Baciuska leidt met 7:43 voorsprong op Eryk Goczal. Marek Goczal staat derde op 16 minuten. Van der Valk staat 15e en heeft een voorsprong van 10 seconden op Spierings. Otten staat 22e in het klassement.  

De 12e etappe zorgde voor een nieuwe overwinning van Janus van Kasteren. Hij leek een probleemloze dag te hebben in zijn Iveco, waar de concurrentie dat niet had. Mitchel van den Brink werd tweede op 18 minuten en Martin van den Brink verloor 31 minuten en werd derde. Daarmee deed Van Kasteren goede zaken voor het klassement en bouwde hij de voorsprong uit tot 33 minuten. Pascal de Baar ontbrak echter in het klassement. De crew ontdekte een probleem aan de Renault en probeerde dat te repareren op de verbinding naar de proef. Dat duurde te lang waardoor zij te laat bij de start arriveerden en zijn niet mochten starten van de organisatie. De Baar moest over de weg terug naar Shaybah. Het is nog niet bekend wat de oorzaak was van de problemen bij de concurrentie, maar zowel Mitchel als Martin van den Brink stond stil op de etappe. Dat gold ook voor Martin Macik, die vierde werd. Er was een knappe vijfde tijd voor Ben en Jan van de Laar. Richard de Groot kwam binnen als 7e, de 8e tijd is voor Gerrit Zuurmond en de 9e tijd voor Adwin Hoondert. Ad Hofmans finisht als 15e. In het klassement is Van Kasteren de leider, met een voorsprong van 33 minuten op Martin van den Brink. Macik staat derde op 1 uur en 20 minuten en Mitchel van den Brink staat 4e op meer dan 3 uur achterstand.

In de duinen en op de chotts voelde Sébastien Loeb zich erg thuis. Zowel op de 11e als de 12e etappe was de Fransman de snelste en daarmee domineerde hij de marathonetappe. In de Prodrive BRX Hunter was hij 3:19 sneller dan de Audi van Mattias Ekström, de derde tijd was voor klassementsleider Nasser Al-Attiyah in de Toyota. Lucas Moraes reed lange tijd samen met Al-Attiyah en verloor 11 minuten, daardoor verloor hij zijn 2e plaats in het klassement aan Loeb. De top drie vandaag bestaat uit een Prodrive, Audi en Toyota. Daarachter is het Guerlain Chicherit die de vierde tijd wist te klokken. Jakub Przygonski pakte de vijfde tijd in de MINI. Henk Lategan kende een matige dag, de Zuid-Afrikaan stond aan het begin van de proef stil en verliest ruim 48 minuten. Daardoor zakt Lategan naar de vijfde plaats in het klassement, Giniel de Villiers stijgt naar de 4e tijd. Loeb liet ook vandaag weer zien dat hij de potentie heeft om ooit de Dakar Rally te winnen. Met de winst in de 12e etappe heeft hij nu 6 etappezeges deze editie, daardoor zal de tegenslag in de andere etappes extra zuur zijn voor de Fransman. In het klassement kijkt hij tegen een achterstand aan van 1 uur en 27 minuten, dat zorgt voor een comfortabele voorsprong van Al-Attiyah. De Qatarees lijkt daarmee af te stevenen op zijn 5e Dakar-overwinning. Maar in drie etappes kan er nog van alles gebeuren. Tim en Tom Coronel kwamen binnen als 25e. Ronald van Loon boekte zijn beste resultaat met de 32e tijd. Dave Klaassen boekt de 43e tijd, Maik Willems wordt 44e.

Toby Price heeft vrijdag de leiding in het klassement bij de motoren overgenomen. De Australiër eindigde in de twaalfde etappe op de derde plek en boog zijn kleine achterstand op Skyler Howes om in een kleine voorsprong. Het verschil is met nog twee etappes te gaan slechts 28 seconden. Kevin Benavides staat met een achterstand van slechts 2.40 minuten op de derde plek. De dagzege ging vrijdag naar José Ignacio Cornejo van Honda. Hij versloeg Daniel Sanders nipt, het verschil was aan de finish slechts 49 seconden. Dat kwam onder meer door de 3.37 minuten bonustijd die Sanders aan de finish uitgekeerd kreeg. Price eindigde met 1.18 minuut bonustijd op de derde plek voor teamgenoten Matthias Walkner en Kevin Benavides. Skyler Howes werd zesde voor Pablo Quintanilla, de huidige nummer vier in het klassement. Sebastian Bühler werd achtste voor Adrien van Beveren en Ross Branch. Foto: A.S.O./C.Lopez

Aan het eind van de twaalfde etappe zijn de teams terug in Shaybah, waar de marathonetappe gisteren ook begon. De serviceteams staan klaar om het materiaal weer van het nodige onderhoud te voorzien. Een lange etappe is het niet, maar het zal wederom een lastige dag worden. Na de ‘moeilijkste’ duinen tot nu toe in de elfde etappe, gaat de 185 kilometer lange rit terug naar Shaybah ook geen ‘makkie’ zijn. De deelnemers rijden 21 kilometer uit het bivak voordat ze aan de special beginnen. Na afloop staat er nog eens 167 kilometer verbinding op het programma. De eerste motorrijder gaat vroeg van start: om 4.50 uur onze tijd bijten ze het spits af, de eerste auto gaat vervolgens om 6.35 uur de proef in. Na bijna drie uur zullen de snelste deelnemers aan de finish van de proef zijn.

Slecht nieuws van Igor Bouwens. Zijn Iveco staat in de Saoedische duinen vast met een gebroken steekas en zal de nacht daar moeten doorbrengen. Hij zal de elfde etappe niet tijdig beëindigen en wordt onherroepelijk uit het klassement gegooid. De elfde rit van de Dakar 2023 is een slagveld geworden, het gevreesde Empty Quarter heeft zijn reputatie bevestigd. Bij het vallen van de duisternis staken tientallen deelnemers nog vast in de hoge duinen. Daaronder ook Igor Bouwens, Syndiely Wade en Ulrich Boerboom. Ze lagen in elfde stelling toen de Iveco T-Way 180 kilometer diep in de 275 kilometer lange klassementsproef tot stilstand kwam. Communicatie verloopt bijzonder moeilijk, want er is geen GSM-ontvangst, noch in de duinen, noch in het bivak waar de service crew overnacht. Het enige wat tot dusver bekend is, is dat een cardan gebroken is. Het onherbergzame terrein is niet toegankelijk voor serie-auto’s en evenmin voor de 8×8 servicetruck waarover het Gregoor Racing Team beschikt. Het wordt vrijdag zoeken naar een lokale partner met een geschikt voertuig en degelijke stuurmanskunsten om een steekas naar de plek des onheils te brengen. Die ligt zo’n veertig kilometer van een tarmacweg, de enige toegang is het rallyparcours. Als het team een steekas ter plaatse krijgt, volgt een noodreparatie in het zand en dan moeten Igor en co op eigen kracht uit de duinen kunnen geraken. Indien ze dat willen, kunnen ze een joker inzetten en de etappes van zaterdag en zondag nog meerijden. Maar dat is dan buiten klassement. Over het finishpodium zullen ze zondag in Dammam niet meer mogen rijden.

De elfde etappe van de Dakar Rally 2023 was een serieuze, moeilijke, maar ook heel mooie. Gerrit Zuurmond stuurde zijn MAN met de zestiende tijd naar de finish, maar bereikte die niet zonder kleurscheuren. Een koplamp en een deel van de bumper raakte hij kwijt bij een botsing met een duin. In het marathonbivak in het Empty Quarter namen Gerrit Zuurmond, Tjeerd van Ballegooij en Klaas Kwakkel de schade op. Er ontbrak wat kunststof aan de MAN en de koplamp. De onherbergzame woestijn eiste enig tol van het Rainbow Truck Team. “Het was een bijzonder taaie dag”, vertelde Zuurmond. “Met heel grote duinen, met links en rechts van die grote inhammen erin. Je moest echt heel goed opletten, maar het ging ons redelijk goed af.” De MAN kwam een paar keer stil te staan. Een keer zat de truck vast in het zand, een keer kregen ze in de duinen een lekke band en een keer botsten ze tegen een duin. “We kwamen steil van een duin naar beneden en butsten onderaan tegen een andere”, legt Zuurmond uit. “Die gaf niet mee, dus daar zijn we wat kunststof verloren, de koplamp kwijt geraakt en de bumper gebroken.” Zuurmond en de zijnen waren nog wel net voor het donker werd uit de proef en daar was Zuurmond erg blij mee. “Ik moet er niet aan denken om in het donker in deze duinen te zitten. Brrr. Ik weet één ding zeker: na deze Dakar maak ik me nooit meer zorgen over duinen. Als je hier kunt rijden, kun je overal rijden.” Dat zal ook voor de twaalfde etappe het motto zijn. Het tweede deel van de marathon, terug naar Shaybah, heeft namelijk ook weer heel veel duinen. Het is in totaal 375 kilometer, waarvan 185 kilometer tellen voor de wedstrijd.